Την 1^η Οκτωβρίου 2025 ο  Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής  διοργάνωσε στο πλαίσιο του Athens Democracy Forum Ημερίδα με τίτλο «Η κλιματική κρίση σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση.  Πώς μπορούν οι πόλεις να επιταχύνουν τη διαδικασία του μετασχηματισμού, διασφαλίζοντας παράλληλα τις δημοκρατικές αρχές ;», η οποία περιλάμβανε δύο πάνελ συζητήσεων και μια εικαστική έκθεση με τίτλο “TOPOS in need”.  Η Ημερίδα έλαβε χώρα στο Ωδείο Αθηνών. 

Τις εργασίες άνοιξε η πρόεδρος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής Μαρία Λογοθέτη και ακολούθησε ένας χαιρετισμός από τον πρόεδρο του  Athens Democracy Forum και εταίρο του  Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής ,  Αχιλλέα Τσάλτα.  Η κα Λογοθέτη ,  αναφέρθηκε στην κρισιμότητα της εποχής που διανύουμε, λόγω της αυξανόμενης αμφισβήτησης προς τους πολιτικούς και την πολιτική με επιπτώσεις στη λειτουργία της δημοκρατίας. Επεσήμανε, τη μειωμένη αποτελεσματικότητα των μέτρων για την κλιματική μετάβαση και τον κρίσιμο ρόλο της τεκμηρίωσης στην ανάδειξη και επίλυση των προβλημάτων, καθώς και την συμβολή του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής σε αυτό.   

Από τις συζητήσεις αναδείχθηκε  η ανισομερής κατανομή των βαρών της κλιματικής μετάβασης στην κοινωνία, με σοβαρές επιπτώσεις στην λειτουργία της δημοκρατίας  και η αδυναμία των δήμων να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις ανάγκες των δημοτών λόγω έλλειψης επαρκών πόρων και αρμοδιοτήτων. Επισημάνθηκε όμως, ότι όταν οι πολιτικές συνδέονται με την καθημερινή διαβίωση των πολιτών, οι  πολίτες κινητοποιούνται και τέλος, ότι οι πόλεις έχουν ηθική υποχρέωση να δώσουν το παράδειγμα, καθώς η πραγματική ανθεκτικότητα απαιτεί όχι μόνο θεσμικές αλλαγές, αλλά και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών ως κινητήρια δύναμη της μετάβασης. 

Στο πρώτο πάνελ με τίτλο «Η κλιματική κρίση σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση» που συντόνιζε η κα Ηλιάννα  Μάγγρα δημοσιογράφος της Καθημερινή, ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Χάρης Δούκας, επεσήμανε ότι «Η κλιματική και η κρίση δημοκρατίας, είναι απολύτως συγκοινωνούντα δοχεία. Είναι φανερό ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια κοινωνική, οικονομική και ηθική κρίση, η οποία πλήττει δυσανάλογα τους πιο ευάλωτους. Από την άλλη, η κρίση της δημοκρατίας εκδηλώνεται με την απαξίωση των θεσμών και την ενίσχυση ακραίων φωνών. Επομένως, η απάντηση στην κλιματική κρίση δεν μπορεί να είναι τεχνοκρατική και η απάντηση στην κρίση της δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι άλλη από την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και την πραγματική λογοδοσία». Στη συνέχεια, ο Αντιδήμαρχος Λονδίνου για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, (Greater London Authority κ Mete Coban  αναφερόμενος στην κλίμακα χρηματοδότησης που απαιτείται σε τοπικό επίπεδο, ανέφερε ότι «Οι πόλεις δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένες — ούτε χρηματοδοτικά ούτε θεσμικά — για να αντιμετωπίσουν την πλήρη έκταση της κλιματικής προσαρμογής και απανθρακοποίησης. Χωρίς καινοτόμες προσεγγίσεις στην πράσινη χρηματοδότηση και ισχυρότερες συνεργασίες, οι κλιματικοί στόχοι κινδυνεύουν να μείνουν απλώς σε επίπεδο θεωρίας».  Από την πλευρά του ο κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου , Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο τμήμα Υπερεθνικής Διακυβέρνησης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου (Πρώην Υπουργός Οικονομικών και Περιβάλλοντος) τόνισε «Αν αγνοήσουμε το ανθρώπινο κόστος της μετάβασης, η κοινωνική αντίδραση μπορεί να ακυρώσει όσα έχουμε πετύχει. Ο στόχος δεν είναι να εξιδανικεύουμε τα κοινοβουλευτικά συστήματα, αλλά να διατηρήσουμε τη συμμετοχή του κοινού, να ενισχύσουμε τη συνεχή δημόσια συζήτηση και να ασκήσουμε πίεση στους πολιτικούς, δείχνοντας ότι οι πολίτες είναι ενημερωμένοι, ενεργοί και απαιτούν αλλαγή.» Τέλος, ο καθηγητής (Professeur affilié) στη Σχολή Διεθνών Υποθέσεων του Παρισιού (Sciences Po) και Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής κ. Λουκάς Τσούκαλης    σημείωσε ότι «Οι δημοκρατίες πάντα δυσκολεύονται όταν καλούνται να συμβιβάσουν μακροπρόθεσμα οφέλη με βραχυπρόθεσμο κόστος. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τουλάχιστον, ας μην ζητάμε να πληρώσουν οι φτωχοί το λογαριασμό».

Κατά τη συζήτηση του  δεύτερου πάνελ με τίτλο «Πώς μπορούν οι πόλεις να επιταχύνουν τη διαδικασία του μετασχηματισμού, διασφαλίζοντας παράλληλα τις δημοκρατικές αρχές», το οποίο συντόνιζε το Ιδρυτικό μέλος και  Γενικός Διευθυντής, Resilient Cities Catalyst κ Paul Nelson,  ο κ. Χάρης Μπίσκος, έθεσε το πλαίσιο της συζήτησης τονίζοντας τον ρόλο των δήμων ως καταλυτών του αστικού οικοσυστήματος, και έκλεισε λέγοντας ότι «Η μεγαλύτερη καινοτομία για την κλιματική αλλαγή δεν έχει να κάνει με την τεχνολογία, αλλά με την καλύτερη κλιματική διακυβέρνηση: χωρίς αποκλεισμούς, με διαφάνεια και βασισμένη σε πραγματικές συνεργασίες». Παίρνοντας πρώτη τον λόγο  η κα Μαρία Βασιλάκου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Vassilakou Urban Consulting (Πρώην Αντιδήμαρχος της Πόλης της Βιέννης) και Μέλος του Συμβουλίου Αποστολής της ΕΕ για τις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις έως το 2030, τόνισε ότι «Η μετάβαση των πόλεων προς ένα βιώσιμο και λειτουργικό μέλλον προϋποθέτει οργανωμένη δράση σε τοπικό επίπεδο, ενεργή συμμετοχή και ενδυνάμωση των πολιτών, καθώς και την ύπαρξη ενός υποστηρικτικού πλαισίου εθνικής πολιτικής. » Από την πλευρά του ο Αντιδήμαρχος Κλιματικής Διακυβέρνησης & Κοινωνικής Οικονομίας κ. Νίκος Χρυσόγελος  σημείωσε ότι  «Είναι επιτακτική ανάγκη να ξεπεράσουμε τα μικρά, αποσπασματικά κλιματικά έργα και να προχωρήσουμε σε έναν ευρείας κλίμακας, ολοκληρωμένο μετασχηματισμό των πόλεων. Συνεπώς, μια κλιματική στρατηγική δε θα πρέπει να αφορά μόνο το περιβάλλον, αλλά να αποτελεί εργαλείο για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων και τον συνολικό μετασχηματισμό της πόλης με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών». Ο κ Στέλιος Διακουλάκης, Αναπληρωτής Περιφερειακός Διευθυντής για την Ευρώπη, C40 Cities, Μέλος του Συμβουλίου Στρατηγικής του Κόμβου για την Κλιματική Αλλαγής, τόνισε ότι «Οι πόλεις και οι δημοτικές αρχές προτάσσοντας την ανάγκη εσωτερικού τους μετασχηματισμού, βελτίωσης του συστήματος κλιματικής διακυβέρνησης και διαμόρφωσης μηχανισμών στενότερης συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης με τους βασικούς φορείς και παράγοντες της πόλης, μπορούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα τους, υπερασπιζόμενες, παράλληλα, τις δημοκρατικές αρχές της συμμετοχής και διαφάνειας».  Και, τέλος, η κα κα Marnie McGregor έφερε στη συζήτηση τη σημασία της ενδυνάμωσης των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων για την κλιματική δράση και τη δημοκρατική ανθεκτικότητα. Σημείωσε επιπλέον, ότι  «Ήρθε η ώρα οι εθνικές κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό των πόλεων για ένα ανθεκτικό μέλλον με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα».

Στην Ημερίδα παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Δήμου Αθηναίων, Κομμάτων, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, οργανισμών όπως η ΕΥΔΑΠ, η ΔΕΗ , το ΕΛΙΑΜΕΠ, το ICLEI και η Greenpeace αλλά και μέλη του Συμβουλίου Στρατηγικής του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής. 

Στο πλαίσιο της Ημερίδας πραγματοποιήθηκε  εικαστική έκθεση    με τίτλο « TOPOS     in need» , σε ιδέα, σχεδιασμό και επιμέλεια της Ίριδας Κρητικού , με τη συμμετοχή διακεκριμένων Ελλήνων εικαστικών, αλλά και του Μουσείου Ελληνικής Παιδικής Τέχνης. Η παρουσίαση της έκθεσης έλαβε χώρα στην αίθουσα Ω2 του Ωδείου Αθηνών, δίνοντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες της Ημερίδας του CCHub, αλλά και στους συνέδρους του Athens Democracy Forum να διερευνήσουν το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής μέσα από μια άλλη διάσταση, αυτή της τέχνης.  Η Ίρις Κρητικού Ιστορικός Τέχνης και Κριτικός και Επιμελήτρια εκθέσεων, ανέφερε μεταξύ άλλων για το περιεχόμενο της έκθεσης: «Κατανοώντας τον τόπο ως μια πυκνή δεξαμενή γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων μοναδικού συχνά κάλλους, ανθρώπινης ύπαρξης σε αλληλεξάρτηση, αναγνωρίσιμων γνωστικών μοτίβων, διακίνησης ιδεών και πολιτιστικών προτύπων που συνδέονται με σκέψεις και συναισθήματα, δράσεις και αναγνωρίσιμες δομές επιτευγμάτων, διαπιστώνουμε ταυτόχρονα την ευθραυστότητά του. Την ευθραυστότητα ενός κατοικημένου «κήπου» γεωφυσικού και ανθρώπινου κάλλους, που βαλλόμενος από παντού, παρά τη μοναδικότητά του, παρά την αδυναμία του να αναπαραχθεί, καλεί σε βοήθεια. Ο τόπος μας, που είναι ‘τόπος σε ανάγκη».   

Με αυτή την έκθεση ξεκίνησε μια νέα συνεργασία μεταξύ του  Κόμβου  Κλιματικής Αλλαγής και της πλατφόρμας    « TOPOS       in need» , η οποία φιλοδοξεί να αναδείξει τον ρόλο της τέχνης ως μέσου απεικόνισης, ερμηνείας και αντίδρασης στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης. 

Οι καλλιτέχνες και τα έργα που παρουσιάστηκαν στην έκθεση:           

Ηώ Αγγελή, Πέρα από τα όρια (2019)           

Ιωάννα Αγγελίδου, Ρίζες και Κλαδιά (2025) & Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον (2025)           

Άννα Αχιλλέως, Αιγαίο (2025)           

Νίκος Βατόπουλος,  Πέτρινο κατάλοιπο αστικής μνήμης (2023)           

Βασίλης Βρεττός, Φέρετρα | Coffins (2018)           

Μαρία Γιαννακάκη, Χωρίς τίτλο  (2015)           

Θεοφάνης Γουλής, Rubens dystopia (2024) & Da Vinci dystopia (2024)           

Χριστίνα Δουζένη, Δέντρο με δυο κατσίκια (2025)           

Ανδρέας Θεοδώρου, Χωρίς τίτλο (2025)           

Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Τέσσερις εποχές (2025)           

Εβίτα Κανέλλου, Structures in Dissonance (2025) & Urban Relics (2025)           

Σπύρος Κόικας, Το Γεύμα (2025)           

Νίκος Κρανάκης, Αγκάθια (2025)           

Νίκος Λεοντόπουλος, Η φωνή του δρόμου (2023) & Ληγμένος χρόνος (2023)           

Πανδώρα Μουρίκη, Ελαιώνας (2023)           

Μάνος Μπατζόλης, Ο πλάτανος (2024)           

Παναγιώτης Μπελντέκος, Βοτανικός (2024)           

Χρίστος Παπαδάκης,  TOPOS I: Ελιά ροζιασμένη  (2015) & TOPOS 2: Ελιά γειρτή | Bending tree (2015)           

Μαριέττα Παπαχειμώνα, If only... (2025)           

Λίλα Παπούλα, Εσωτερικό φώς (2025)           

Χριστίνα Παρασκευοπούλου, Interconnected topographies (2025)           

Βιβή Περυσινάκη, Ανάμεσα (2023)           

Βαγγέλης Πολύζος, Λουλούδια και καρποί της γης (2015-2025), Οικογένεια Προσφύγων από την Συρία/Πέτρινη Αποθήκη/Λιμάνι Πειραιά (2016)          

Βαγγέλης Πουλής, Dollhouse Athens (2022) & Metrosolitude           

Γιώργος Ρόρρης, Τσίγκινες στέγες (1995)           

Παύλος Σάμιος, Οιωνός απειλής (1992)           

Χρύσα Σκορδάκη, Ασυγχώρητη λήθη (2019)           

Ιωάννα Τερλίδου, Μακριά από την εστία (2023)           

Σμαρώ Τζενανίδου, Περιμένοντας το νερό (2024) &  Γι’ αυτούς που μας βλέπουν (2024)           

Βάσω Τρίγκα, Το νερό ζωογόνο – ΟΑΣΙΣ           

Μαρία Φιλοπούλου, To the light (2024)           

Γιάννης Ψυχοπαίδης, Παλέρμο. Άνθρωποι και ερείπια  (2024)           

Έργα από το Μουσείο Παιδικής Ελληνικής Τέχνης