Ο Αύγουστος του 2022 ήταν ο έκτος κατά σειρά θερμότερος μήνας των τελευταίων 143 χρόνων. Η συγκέντρωση των αερίων θερμοκηπίου, αλλά και η άνοδος της στάθμης και της θερμοκρασίας των θαλασσών και των ωκεανών άγγιξαν τιμές ρεκόρ το 2021. Πλέον είναι δεδομένο ότι ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς κελσίου είναι ανέφικτος.
Το 2022 έδειξε με τον πιο άμεσο τρόπο ότι οι περιβαλλοντικές κρίσεις είναι πλέον ο κανόνας και για να επιβιώσουμε είναι επείγον να προχωρήσουμε άμεσα στον μετασχηματισμό της οικονομίας και του τρόπου ζωής μας. Ξέρουμε όμως για τι μιλάμε; Έχουμε γνώση και συναίσθηση αν και πώς μπορούμε να επηρεάσουμε αυτήν την εξέλιξη;
Πρόσφατες μελέτες, που έγιναν με πρωτοβουλία τους Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας και του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ενώ αναγνωρίζει την κλιματική αλλαγή ως υπαρκτό πρόβλημα που οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, δεν κατανοεί τους παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκληση του φαινομένου. Επίσης, στην ιεράρχηση των προβλημάτων στην Ελλάδα, η καταστροφή του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή βρίσκονται πολύ χαμηλά. Αυτό το ανησυχητικό εύρημα επιβεβαιώνει την ύπαρξη σοβαρού ελλείμματος στην πληροφόρηση και την κατάρτιση των πολιτών αναφορικά με την πράσινη μετάβαση.
Όταν μιλάμε για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών αναφερόμαστε τόσο στην ενημέρωση και τη γνώση, όσο και στις προσωπικές αξίες, σύμφωνα με τις οποίες καθένας και καθεμία κάνει τις επιλογές για απλά ή και για πιο σύνθετα θέματα της καθημερινότητας. Παραδείγματος χάριν, δεν αρκεί μόνο η ευαισθητοποίηση σε θέματα ανακύκλωσης ή αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου, πρέπει και να γνωρίζουμε τι προϊόντα αγοράζουμε, ποιες επενδύσεις επιλέγουμε για την επιχείρησή μας, ακόμα και ποιον τουριστικό προορισμό επισκεπτόμαστε. Είναι σημαντικό η κοινωνία να γνωρίζει και να επιβραβεύει τις «πράσινες επιλογές», οφείλουμε να γνωρίζουμε ποιοι δραστηριοποιούνται και πώς στον τομέα που μας ενδιαφέρει.
Έχει αποδειχθεί ότι σε αυτήν τη προσπάθεια μετασχηματισμού, οι δήμοι και οι πόλεις έχουν τον πρώτο λόγο. Οι πόλεις θα κληθούν να συμμετάσχουν στην προσαρμογή́ στην κλιματική́ αλλαγή́ και να εξοικονομήσουν ενέργεια. Οι πολίτες, οι οποίοι σε ποσοστό 85%
θα ζουν στις πόλεις μέχρι το 2050, είναι καταναλωτές, παραγωγοί, χρήστες και ιδιοκτήτες κατοικιών, αλλά́ και γονείς, παιδιά́, κοινωνικές μονάδες, ψηφοφόροι, υποψήφιοι. Ο νέος κλιματικός νόμος αναθέτει στις δημοτικές αρχές σημαντικά καθήκοντα, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης κατάρτισης δημοτικού σχεδίου δράσης για την κλιματική αλλαγή. Η τοπική αυτοδιοίκηση καλείται να διαδραματίσει κομβικό ρόλο. Το κατά πόσον είναι σε θέση να επιτύχει, είναι το μεγάλο ερώτημα. Και εδώ απαιτείται συγκεκριμένη τεχνογνωσία, συνεργασία και συντονισμός ενεργειών.
Υπάρχει πληθώρα μελετών, αναλύσεων, συζητήσεων γύρω από τα θέματα της περιβαλλοντικής προστασίας και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Υπάρχουν και διαθέσιμοι πόροι. Υπάρχει όμως και έλλειμμα ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ της επιστήμης, πολιτείας και κοινωνίας. Λείπει ένας συμμετοχικός σχεδιασμός, που θα εμπεριέχει τόσο τη διοίκηση όσο και όλους τους δρώντες σε τοπικό επίπεδο, που θα
παράγει λύσεις βασισμένες στις τοπικές ανάγκες και όχι μόνον στο τι αποφασίζει και προσφέρει η κεντρική διοίκηση. Λείπει η αλληλοενημέρωση ως προς τις δράσεις που έχουν αναληφθεί, ο συντονισμός ενεργειών και η συνεργασία μεταξύ φορέων με κοινά συμφέροντα. Εν κατακλείδι, λείπει η τεχνογνωσία ως προς το πώς επιτυγχάνεται ο πράσινος μετασχηματισμός, με διάρκεια και αποτελεσματικότητα.
Ο Κόμβος Κλιματικής Αλλαγής που δημιουργήθηκε ως μία σύμπραξη τριών φορέων διεθνούς εμβέλειας, του μη κυβερνητικού οργανισμού Resilience Cities Catalyst (RCC), του ιδρύματος The Democracy and Culture Foundation (DCF) και του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), στοχεύει στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής δημοκρατίας, ενεργοποιώντας και ενδυναμώνοντας τη κοινωνική ευθύνη. Η διαδραστική πλατφόρμα του, συγκεντρώνει σε ένα σημείο πρωτογενή πληροφορία σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και λειτουργεί καταλυτικά στην παραγωγή γνώσης και τεχνογνωσίας. Όμως και εδώ χρειάζεται η συνεργασία και η εμπλοκή όλων των δρώντων στον χώρο της κλιματικής αλλαγής. Η συμμετοχή σας στον Κόμβο (cchub.eu) είναι μία κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μαρία Λογοθέτη
Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Κόμβου Κλιματικής Αλλαγής
Ειδική Σύμβουλος στο ΕΛΙΑΜΕΠ
Εμπειρογνώμων Πρεσβευτής Σύμβουλος επί τιμή
Εφημερίδα “Τα Νέα”, 05.11.22